Terwijl de nieuwbakken federale regering De Croo nieuwe accijnsverhogingen op rookwaren aankondigt, pleit de Stichting tegen Kanker voor een inkrimping van het aantal verkooppunten. De Stichting ziet rookwaren graag verdwijnen uit krantenwinkels, nachtwinkels en supermarkten.
Het was een opmerkelijke afsluiter van een artikel dat Het Belang van Limburg wijdde aan de accijnsverhogingen die het nieuwe regeerakkoord aankondigt. Suzanne Gabriëls, tabaksexperte van de Stichting tegen Kanker, geeft haar visie op initiatieven die de nieuwe regering zou kunnen nemen en kijkt daarbij verder dan de accijnzen. Ook breekt ze een lans voor minder verkooppunten.
Opvallend is dat deze discussie een andere invulling krijgt dan voorheen. Waar bijvoorbeeld de overheid eerder hintte op een exclusieve verkoop in de krantenwinkels, pleit Gabriëls ditmaal voor een algemene inkrimping en een verbod in meerdere winkeltypes, waaronder de krantenwinkels. “Vandaag kan je in ons land op 12.000 plaatsen sigaretten kopen, meer dan er warme bakkers zijn”, zegt Gabriëls. “Wij vragen om de verkoop van sigaretten te verbieden in warenhuizen, krantenwinkels en nachtwinkels. Al moeten er voor die laatste twee sectoren dan wel steunmaatregelen komen, omdat ze nu al heel kwetsbaar zijn.”
(UPDATE) Gabriëls preciseerde aan onze redactie dat ze in het artikel niet helemaal juist werd geciteerd. “Die uitspraak kwam er in een gesprek over een ‘endgame’ voor roken”, zegt ze. “We willen dat op termijn ook de krantenwinkels geen sigaretten meer verkopen, maar dat daartoe hulp moet geboden worden aan de sector.”
Gabriëls verwijst naar vijf concrete adviezen die de Stichting bij de Commissie Gezondheid van het federale parlement neerlegde. Het vijfde (en minst prioritaire dus) gaat over de inperking van het aantal verkooppunten en verdient wat meer aandacht. Stichting tegen Kanker toont zich daarin voorstander van een onmiddellijk verbod op de verkoop van tabaksproducten in supermarkten en benzinestations en pleit ook daar al voor compensatiemaatregelen. Met die maatregel pleit de Stichting Tegen Kanker dus wel voor een systeem dat in eerste instantie meer rokers naar de krantenwinkels moet brengen. “De verkoop van tabak beperken tot krantenwinkels biedt de dagbladhandelaars ademruimte door meer omzet via tabak”, staat er. Al volgt de nuance snel: “Zo maak je deze winkels echter net meer afhankelijk van de verkoop van tabaksproducten terwijl wij ze liever zien reconverteren naar een andere business dan het verkopen van een dodelijk product. Er moet samen met deze sector een reconversieplan worden uitgewerkt (eventueel met financiële incentives vanuit hogere tabakstaksen) waarin ook een einddatum voor het verkopen van producten op basis van tabak wordt opgenomen (een fade-out).”
Het standpunt zal ongetwijfeld de tongen losmaken, terwijl de aandacht sinds de start van de regering De Croo in eerste instantie bij de accijnzen lag. Volgens het regeerakkoord van de Vivaldi-coalitie moeten accijnsverhogingen tijdens deze legislatuur de schatkist samen zo’n 480 miljoen euro opleveren. Gevraagd naar een reactie laat Cimabel, de Belgisch-Luxemburgse federatie van sigarettenfabrikanten, in Het Belang van Limburg weten dat een prijsverhoging onvermijdelijk is. “Een pakje sigaretten zal minstens 20 eurocent duurder worden en wellicht gaat die prijsverhoging nog groter zijn”, aldus Jeroen Dhanens, voorzitter van Cimabel. De federatie wijst op een stijging van 6,8 euro naar 7 euro voor een gemiddeld pakje sigaretten.
Jeroen Dhanens wijst echter op de mechaniek achter de accijnzen en de bijhorende twijfel of een verhoging de schatkist ook echt goed zal uitkomen. Dat scenario zagen we ook bij de regering Michel, die minder inkomsten uit de accijnsverhogingen puurde dan voorzien. “Een accijnsverhoging brengt de overheid net minder geld op”, zegt Dhanens. “In de periode 2014-2019 mikte de overheid met hogere accijnzen op 585 miljoen euro extra inkomsten, terwijl er aan het einde van de rit liefst 1,07 miljard minder in de staatskas zat.”