De Commissie Volksgezondheid van het Federale Parlement heeft unaniem de tabaksreclame in en aan krantenwinkels verboden. Het totaalverbod geldt ook voor e-sigaretten en wordt van kracht vanaf 1 januari 2021.
Iets meer dan twintig jaar na de start van het verbod op tabaksreclame, heeft de Kamercommissie Volksgezondheid het zowat laatste achterpoortje in de wetgeving gesloten. De wet van 1999 liet, zoals bekend, nog toe dat krantenwinkels aan hun gevel en in de winkel reclame maakten voor rookwaren. Die uitzondering kwam er eind vorige eeuw dankzij de inspanningen van VFP en Brupresstab, de toenmalige federatie van Brusselse Franstalige dagbladhandels.
Vanaf januari 2021 zal de uitzondering voor de winkels tot het verleden behoren. Voor de verkopers van die rookwaren verdwijnt op die manier een extra inkomstenbron. Het lag in de lijn der verwachtingen dat rookwarenfabrikanten meer zouden gaan investeren in de winkelreclame na de invoering van de neutrale sigarettenpakjes. De Stichting tegen Kanker gebruikte ook dat argument om het totale reclameverbod eind vorig jaar op tafel te leggen.
“Volksgezondheid is heel erg belangrijk”, verklaarde Luc Ardies van Unizo in een reactie aan Radio 1, “maar de maatregelen volgen mekaar nu zeer snel op. Rookwaren blijven tot nader order een legaal product en als je als overheid een legaal circuit in stand wil houden, dan heb je familiale bedrijven nodig die erin investeren en die graag uit de kosten komen aan het einde van de maand. Recent werd vastgesteld dat het aantal parallelsigaretten (illicit whites, nvdr) stijgt. Daar dien je noch de volksgezondheid, noch de krantenwinkels mee.”
In één adem neemt de Kamercommissie Volksgezondheid ook de vape-producten mee in de nieuwe wetgeving. Daarmee blijft ze bij de logica om e-sigaretten als rookwaren te behandelen en zal het dus vanaf volgend jaar ook niet meer toegelaten zijn om bijvoorbeeld affiches of displays van vape-merken in de winkel uit te spelen. Wel pleitte CD&V voor een apart kader rond vapen, omdat de e-sigaretten volgens Kamerlid Els Van Hoof ook mensen kunnen helpen bij het stoppen met roken.
In de Kamercommissie Volksgezondheid was een breed draagvlak aanwezig voor het totale verbod op tabaksreclame. De Commissie stemde unaniem voor het wetsvoorstel. Wel voorziet de maatregel in een overgangsperiode. Winkeliers krijgen tot 2021 om hun zaak aan te passen aan de nieuwe realiteit. Deze tussenperiode moet ook de controlediensten van de FOD Volksgezondheid de kans geven om zich voor te bereiden op het extra controlewerk dat zich door deze ingreep aandient.
Ondanks de unanimiteit in de Kamercommissie Volksgezondheid is het totaalverbod op tabaksreclame nog niet definitief aanvaard. Het voorstel trekt nu naar de plenaire Kamer, al is de kans klein dat het daar niet door de stemming zou raken. Wel kan de administratieve molen nog even draaien. In de zitting werd duidelijk dat er een kans bestaat dat ook Europa dit voorstel nog moet notificeren. Als dat het geval zou zijn, dan kan de Kamer pas na die procedure over de wet stemmen.
Veegde de Kamercommissie Volksgezondheid de reclame-uitzondering van tafel zonder oog voor de gevolgen voor de dagbladhandel? Niet helemaal. Uiteraard is er een overgangsperiode, maar er doken echter nog enkele andere ballonnetjes op. Om te beginnen bij de Stichting tegen Kanker, die duidelijk aangaf te beseffen dat krantenwinkels een deel van hun inkomsten uit de verkoop van tabaksproducten halen. De Stichting lanceerde het idee van een ‘reconversiefonds’ dat de sector zou ondersteunen in een zoektocht naar andere producten om zo de afhankelijkheid van de rookwarenverkoop te doen afnemen.
“Het zou vooral goed zijn om al de maatregelen om het roken terug te dringen eens op een tijdslijn te plaatsen”, antwoordde Luc Ardies toen Radio 1 hem naar de lange termijn vroeg. “Kom op tegen Kanker gaat voor een rookloze samenleving tegen 2037. Akkoord, maar voer dan de maatregelen in een logische volgorde in en geef krantenwinkels de tijd om zich aan te passen.”
Het voorstel van de Stichting tegen Kanker lijkt in eerste instantie haaks te staan op het nog hangende voorstel van CD&V om het aantal verkooppunten voor rookwaren te beperken.
Het wetsvoorstel wil “het aantal verkooppunten van tabak, producten op basis van tabak en soortgelijke producten verminderen door de verkoop te verbieden in sommige soorten winkels (grotere winkels en nachtwinkels). Tabaksproducten mogen enkel nog verkocht mogen worden door dagbladhandelaars en tabakswinkels. Het aantal verkooppunten wordt beperkt, wat tabaksproducten minder beschikbaar maakt. Deze maatregel verbetert niet alleen de volksgezondheid, maar komt ook de lokale tabaks- en dagbladwinkel ten goede.”
Het voorstel voorziet eveneens in flankerende maatregelen ten voordele van de dagbladhandelaars “om de economische leefbaarheid van de sector te waarborgen”. Het idee van een exclusiviteit gaat al een poos mee. Luc Ardies is geen voorstander. “Dat is zeer moeilijk vanuit juridisch oogpunt”, zegt hij. “Europa is zeer waakzaam wat betreft exclusieve kanalen. Hoe ga je verdedigen dat de dagbladhandel het mag en anderen (bijvoorbeeld de buurtsupers, nvdr) niet? Dat is niet het enige probleem. Als de overheid aan zo’n exclusiviteit bijvoorbeeld een verbod koppelt om voeding te verkopen, dan investeer je als winkel in iets dat ten dode is opgeschreven.” (wt)