Tabaksreclameverbod is niet ongrondwettig

Het verbod op het afficheren van merkreclame voor tabaksproducten in en aan de voorgevel van tabaks- en krantenwinkels is niet ongrondwettig. Dat blijkt uit het vonnis dat het Grondwettelijk Hof heeft geveld na een annulatieverzoek van BAT Belgium.

Het verbod op het maken van reclame voor rookwaren aan de gevel van een krantenwinkel of binnen in de winkel blijft gehandhaafd. Het Grondwettelijk Hof heeft het beroep van BAT Belgium tegen het verbod verworpen. Het Hof laat verstaan dat het verbod de vrijheid van meningsuiting niet schendt en evenmin strijdig is met het recht op eigendom of de vrijheid van ondernemen.

Wat vooraf ging

British American Tobacco (BAT Belgium) stapte begin 2021 naar het Grondwettelijk Hof om het verbod op tabaksreclame in en aan de krantenwinkels aan te vechten. Na een overgangsperiode werd dit verbod op 1 januari 2021 daadwerkelijk van kracht in de krantenwinkels. Met een annulatieverzoek wilde BAT Belgium meer bepaald de wet van 15 maart 2020 laten vernietigen. De tabaksfabrikant vond dat de afschaffing van de reclame in de krantenwinkels het eigendomsrecht schendt en een inbreuk is op de vrijheid van handel. Volgens de fabrikant had de wetgever beter moeten aantonen waarom dit een noodzakelijke en evenredige maatregel is. Daarnaast liet BAT verstaan dat het dit verbod te ruim geformuleerd vindt, omdat het ook betrekking heeft op ‘soortgelijke producten’, zoals vaping. Ook VFP besliste om tussen te komen in de procedure. Zolang het is toegestaan om rookwaren te verkopen, vindt VFP dat het ook mogelijk moet zijn om in deze winkels reclame te maken voor deze producten.

Ook voor vaping

Het maken van reclame in en aan de krantenwinkels was zoals bekend lange tijd een uitzondering op het al geldende tabaksreclameverbod. Sinds 1 januari 2021 behoort echter ook die uitzondering tot het verleden en het is net die maatregel die BAT Belgium wou omkeren. “In het licht van de doelstelling om de volksgezondheid te bewaken en de blootstelling aan en de aantrekking van merken van tabaksproducten, vooral bij jongeren, tegen te gaan, is het pertinent om de zichtbaarheid van merkreclame in alle handelszaken zonder onderscheid naar producten te beperken”, laat het Grondwettelijk Hof verstaan. Het voegt er ook meteen aan toe dat daarbij geen onderscheid dient te worden gemaakt tussen klassieke rookwaren en producten die niet op basis van tabak zijn gemaakt, zoals e-sigaretten. Vaping stipt het Hof expliciet als schadelijk aan. “Die identieke behandeling steunt op een redelijke verantwoording, aangezien het in beide gevallen gaat om schadelijke producten”, klinkt het.

Tussenkomst VFP

In zijn tussenkomst in deze procedure verwees VFP naar eerdere rechtspraak van het Grondwettelijk Hof. In die rechtspraak vond het Hof de uitzondering op het tabaksreclameverbod voor krantenwinkels verantwoord, omdat de commerciële levensvatbaarheid van persverkopers in grote mate afhangt van de mogelijkheid om reclame voor rookwaren te kunnen tonen. Het Grondwettelijk Hof spreekt zich daar evenwel niet over uit.

“De tussenkomende partij verwijt de wet van 15 maart 2020 dat zij zonder redelijke verantwoording een verschil in behandeling zou instellen tussen, enerzijds, tabaks- en persverkopers en, anderzijds, winkels die diversifiëringsproducten verkopen terwijl zij in dezelfde mate voor hun levensvatbaarheid afhankelijk zijn van reclame voor « tabaksproducten »”, staat in het arrest te lezen. “De bestreden wet zou volgens haar ook de krantenwinkels ongeoorloofd op dezelfde wijze behandelen als handelszaken waarvan de rentabiliteit niet afhangt van een uitzondering op het tabaksreclameverbod.”

Het Grondwettelijk Hof laat daarop verstaan dat dit een nieuw element is en daarom niet dient te worden onderzocht. VFP van zijn kant laat weten akte te nemen van de beslissing en bekijkt momenteel of en hoe het op deze uitspraak zal reageren.